Формирование основ гражданско-патриотической культуры

Методические рекомендации по организации работы с воспитанниками учреждений образования, иных организаций, реализующих образовательную программу дошкольного образования, родителями (законными представителями) воспитанников по формированию основ гражданско-патриотической культуры

День Государственного флага, Государственного герба и Государственного гимна Республики Беларусь

"День Государственного флага, Государственного герба и Государственного гимна Республики Беларусь" – второе воскресенье мая

Указом Главы государства от 12 апреля 2023 г. № 105 внесены изменения в Указ от 26 марта 1998 года № 157 «О государственных праздниках, праздничных днях и памятных датах в Республике Беларусь»

Изменениями предусмотрена корректировка названия государственного праздника с «День Государственного герба Республики Беларусь и Государственного флага Республики Беларусь – второе воскресенье мая» на «День Государственного флага, Государственного герба и Государственного гимна Республики Беларусь – второе воскресенье мая», как дань уважения всем трём государственным символам Беларуси.

 

свернуть

Беларуская старонка

Засваенне дзецьмі беларускай мовы  ажыццяўляецца ў спецыфічнай сітуацыі руска-беларускага блізкароднаснага двухмоўя. Для большасці выхаванцаў першай мовай, на якой яны вучацца гаварыць і думаць, з'яўляецца руская. У той жа час дзеці даволі рана далучаюцца да беларускай мовы, чуючы яе па радыё, тэлебачанні, ад некаторых дарослых і ў дзіцячым садзе, на асобных занятках. Аднак паўнавартасная беларускамоўнае асяродзе ў дзяцей адсутнічае. Больш за тое, дзеці могуць карыстацца рускай мовай нават тады, калі да іх звяртаюцца па-беларуску, ведаючы, што іх разумеюць. Такім чынам, маўленчыя сітуацыі, у якіх аказваюцца дзеці, не ствараюць у іх жыццёвай неабходнасці размаўляць па-беларуску. З іншага боку, стыхійнае авалоданне беларускай мовай прыводзіць да змешвання рускага і беларускага маўлення дзяцей. Такім чынам, гэта патрабуе спецыфічных падыходаў да навучання дзяцей беларускай мове.
    Творы фальклору сваім зместам і формай найлепшым чынам дапамогуць ў гэтым. Паступова яны ўводзяць малога ў стыхію народнага словы, раскрываюць яго багацце і прыгажосць. З'яўляюцца ўзорам прыгажосці мовыі. Народныя казкі, спрыяюць засваенню ўсіх формаў мовы, якія даюць магчымасць выпрацоўкі ў дзяцей ўласных моўных навыкаў. Зараз дадзеная праблема становіцца яшчэ больш актуальнай.

Недахоп часу ў бацькоў, адсутнасць актывізацыі беларускай мовы з боку бацькоў - прыводзіць да праблем развіцця маўлення дзяцей. На жаль, дзіця больш часу праводзіць за кампутарам, чым у жывым асяроддзі. З прычыны гэтага, творы народнай творчасці практычна не выкарыстоўваюцца нават ў малодшым узросце. Дашкольны ўзрост - гэта перыяд актыўнага засваення дзецьмі гутарковага мовы, станаўлення і развіцця ўсіх бакоў мовы: фанетычнай, лексічнай, граматычнай. Паўнавартаснае валоданне роднай мовай у дашкольным дзяцінстве з'яўляецца неабходнай умовай для разумовага, эстэтычнага, маральнага выхавання дзяцей. Чым раней дзеці чуюць беларускую мову, тым вальней яны будуць  карыстацца ей ў далейшым.
    Але жыццё ў рэчышчы народнай культуры не можа быць навязана бацькам. Яно можа быць толькі вынікам натуральнага выбару кожнага чалавека, які бачыць менавіта ў гэтым карысць для дзяцей і адчувае пульс роднай культуры ў самім сабе.  Дзяцінства немагчыма ўявіць без казкі, таму што слухаць казкі, якія табе расказваюць тата і мама, бабуля ці дзядуля, ці добрая выхавацелька, калі бацькоў няма побач — гэта адно з правоў дзіцяці, запісаных у Канвенцыі аб правах дзіцяці. У ёй сказана, што дзіця мае права на зносіны і на ўвагу, на паўнавартаснае развіццё, на выражэнне сябе, на адпаведную свайму ўзросту і зразумелую ў гэтым узросце інфармацыю, а таксама на вывучэнне культуры свайго народу.Усё гэта ёсць у казках.
    Казкі вучаць і перасцерагаюць, казкі звязваюць нашых пра-прадзедаў ды пра-прабабуляў з намі. Казкі — гэта ўтульны сямейны вечар, калі клопаты вялікага свету засталіся за сценамі Вашага дому, а Вы і Ваш час належаць толькі Вашым дзецям.

    Калі мы гаворым пра Канвенцыю аб правах дзіцяці, у першую чаргу мы думаем пра глабальныя рэчы: пра мір, пра вайну, пра адукацыю, пра ежу, пра жытло і здароўе. Бясспрэчна, гэта вельмі важна. Але Вашая ўвага, Вашыя абдымкі, Вашая сіла і абарона,  Вашая пяшчота і клопат вельмі патрэбныя Вашым дзецям.  Казкі — гэта цэлы чароўны свет, у якім Вы падарожнічаеце разам, трымаючыся за рукі. Свет, у якім Вашае дзіця можа стаць веліканам і навучыць Вас, дарослага чалавека, чаму-небудзь новаму. Размаўляйце, чытайце казкі сваім дзецям на беларускаяй мове. А мы вам у гэтым дапапожам. 

 

Маша і мядзведзь

    Жыла-была дзяўчынка Маша. 
    Пайшла яна з сяброўкамі ў лес чарніцы збіраць. Знайшлі дзяўчынкі невялічкую лапінку ягад, сабралі ўсе, ды пайшлі далей шукаць. Кусцік за кусцік, чарнічка за чарнічку, так і не заўважыла Маша, як заблудзілася. 
   Стала яна крычаць. Ніхто з сябровак не адгукваецца, звала, звала Маша, асіпла. А ўжо і змяркацца пачало. Цёмна ў лесе стала, страшна. 
    Спужалася дзяўчынка, заплакала. Пачала скрозь слёзы зваць: 
    «Хто ў бары, хто ў лесе, прыйдзі ка мне нанач!» 
Ніхто не адклікаецца. Толькі страшна гудзе лес ды рэха адгукаецца. Яшчэ раз крыкнула Маша: 
     - Хто ў бары, хто ў лесе, прыйдзі ка мне нанач! 
I раптам да яе данеслася: 
     - Я ў бары, я ў лесе, іду к табе нанач! 
Узрадавалася Маша, пачала крапчэй зваць: 
     - Хто ў бары, хто ў лесе, прыйдзі ка мне нанач! 
     — Я ў бары, я ў лесе, іду к табе нанач. 
Глядзіць Маша, а з лесу вылазіць вялізны мядзведзь. Страшна дзяўчынцы стала, але ж думае, не адна буду. 
    Мядзведзь ёй і кажа: 
    - Пайшлі да мяне жыць. 
Што зробіш, трэба ісці. Прывёў мядзведзь дзяўчынку ў бярлогу. А там цёмна, гразна. Узялася Маша, прыбрала ўсё. Дала мядзведзю чарніц і хлеба, які брала з сабой у лес. Наеўся мядзведзь і загадаў слаць пасцель. 
     - А як мне слаць? — пытае дзяўчынка. 
     - Рад камення, рад палення, ступу пад голаву, карытам накрыцца. 
  Цяжка было дзяўчынцы, але ж паслала, мядзведзь і заснуў. А Маша расплакалася, яшчэ страшней ёй стала, дамоў захацелася. Але як дабрацца ў вёску? 
     А жыла ў бярлозе пад печкай мышка. Яна таксама баялася мядзведзя. Маша дала ёй хлебныя крошкі. Паела мышка і кажа: 
     — Не плач, Маша, я цябе завяду дамоў. 
Узрадавалася дзяўчынка і хуценька, пакуль спаў мядзведзь, выслізнула з мышкай з бярлогі. 
Вывела мышка Машу з лесу, прывяла дахаты. Узрадаваліся бацькі. Накармілі мышку і вырашылі пакінуць яе ў сябе. 3 той пары і жывуць мышы побач з чалавекам. 

 

                    

Несцярка

Жыў сабе Несцярка, было ў яго дзетак шэсцерка: рабіць ляніцца, а красці баіцца. 
Вось аднаго разу едзе святы Юрый к Богу на савет. Сустракае яго Несцярка да й пытае: 
- Куды ты едзеш, святы Юрый? 
– Еду к Богу на савет. 
– Пакланіся там аба мне: як мне жыць на свеце? Рабіць лянюся, а красці баюся, дзеці ўміраюць, есці хочуць! 
– Ладна, Несцярка, пакланюся! 
– Не, святы Юрый, ты забудзеш аба мне! 
– Кажу табе, што не забуду! 
– Ну дак пакінь мне на залог сваё сядло!. 
Пакінуў Юрый сваё сядло Несцярку, а сам паехаў далей без сядла. Прыехаў святы Юрый к Богу і стаў перад ім. Пра ўсё расказаў ён Богу, а пра Несцярку так і забыў. 
Бог і кажа яму: “Паязджай, Юрый, загубі страшную змяю!”. Выйшаў Юрый на двор і тутака толькі ўспомніў пра Несцярку, што ў яго дзетак шэсцярка, рабіць ляніцца, а красці баіцца. Вярнуўса ён к Богу і гаворыць: “Пасаветуй, Божа, як жыць Несцярку, дзетак ў яго шэсцерка, рабіць ляніцца, а красці баіцца, дзеці ўміраюць, не еўшы?” 
Вось Бог і адказвае: “Скажы, Юрый, Несцярку, што ўсё, што ён у каго возме – то яго”. Прыехаў Юрый к Несцярку: 
– Здароў, Несцярка! 
– Здароў, святы Юрый! 
– Я пакланіўся Богу ад цябе! 
– Дзякуй табе за ета, што казаў Бог? 
– Ён казаў, што ўсё, што ты ў каго возьмеш, то тваё! 
– Ладна, так я і жыцьму па Божжаму савету! 
– Ну, а дзе ж, Несцярка, маё сядло? 
– Да ў мяне ж, святы Юрый! 
– Дак давай мне яго! 
– Не, святы Юрый, па Божжаму савету яно ўжо маё!. 
Паехаў святы Юрый без сядла, куды яму Бог сказоў. А Несцярка прадаў залатое сядло багатаму чалавеку і атрымаў за яго многа грошай. Несцярка пастроіў сабе добрую хату і стаў жыць заможна. 

 

Пчала і муха

   Жылі-былі пчала і муха. Пчала з ранку да вечара па лугах лятала, мёд зьбірала. А муха мёд толькі есьці любілі. Дзе мёдам запахне, там і яна. А дзе мёду не чуваць, там муха ня хоча нават пераначаваць. 
    Аднаго разу прысела муха адпачыць на зялёным лузе. Сонейка муху прыгравае, лёгкі ветрык абвявае. Кругом кветкі цьвітуць, шустрыя конікі скачуць. У небе птушкі песенькі сьпяваюць. 
    Задумалася муха: як добра на свеце жыць! 
    Думала-думала, ды задрамала. 
    А ў гэты час над лугам пчала пралятала. Ляціць, гудзе, мёд у вулей нясе. Цяжка ёй, аж стогне небарака. 
   Прахапілася муха ды як закрычыць на пчалу: 
— Ах ты сякая-такая! Чаго тут над вухам стогнеш, мне спаць не даеш! 
— Выбачай, — сказала пчала. — Я шмат мёду нясу, дык і стагну. 
— Ха-ха, — засмяялася муха, — шмат мёду нясеш, а сама, нябось, галодная: вунь якая худая — адны косьці... 
— Праўда, — адказвае пчала, — мы, пчолы, збіраем пуды, а самі худы. 
— А чаму ж вы худы? І мёд у вас, і вашчына ў вас... 
— Дык жа мёд мы збіраем ня толькі для сябе, а і сваім дзеткам, і гаспадару, які нам хату зрабіў, даглядае нас. 
— Чакай, чакай, — кажа муха, — я нешта не зусім цябе разумею: як гэта можна збіраць мёд для іншых? Мы, мухі, так не робім. Мы толькі гатовага мёду шукаем. 
— Ат, — замахала крыльцамі пчала, — няма мне калі з табой гаманіць: трэба хутчэй дадому спяшацца, мядовую кашку дзеткам варыць. 
— А дзе возьмеш ты мядовую кашку? 
— На сябе вязу. 
— У чым? 
— У вазку, у палазку і за пазушкай. 
Загула пчала ды паляцела ў свой вулей. 

 

Разумная дачка

    Жыў адзін бедны чалавек з жонкаю. Нарадзілася ў іх дачка. Прышлося спраўляць радзіны. А ў чалавека таго ні хлеба, ні да хлеба. Чым гасцей частаваць? 
   Пайшоў бядняк на рэчку па ваду. Аж бачыць — ляжыць у кустох цялушачка. Ды такая слабая, што сама і ня ўстане. 
   Прынёс ён цялушачку дахаты і кажа жонцы: 
— Давай зарэжам яе: будзе чым гасцей пачаставаць. 
    Спадабалася жонцы цялушачка — такая рыжанькая ды лысенькая. 
— Не, — адказвае яна, — хай лепш гадуецца. 
— Дык яна-ж зусім кволенькая. Яе, відаць, нехта знарок выгнаў, каб у хляве ня здохла. 
— Нічога, можа як і выгадуем. Падрасьце дачка — будзе ёй малако. 
Паслухаў чалавек жонку, і пачалі яны гадаваць цялушачку. 
    Падужэла тая, расце, як на дражджах. І дачка таксама расце, як на дражджах. Ды такая разумніца ўдалася, што і старыя ахвотна слухаюць яе. 
   Выгадавалася з лысенькай цялушкі слаўная карова. 
    Падрасла дзяўчынка, стала ёй сем гадоў, пачала сама пасвіць карову. 
    Заглядзеўся аднойчы багаты сусед на карову бедняка. 
— Адкуль у цябе такая добрая карова? — пытаецца. 
Бядняк і разказаў яму ўсё, як было. 
— Эгэ, — кажа багацей, — дык гэта-ж мая цялушка! Гэта я выгнаў яе — ня думаў, што яна на ногі ўстане. Не, тады я забяру сваю карову назад... 
Зажурыўся бедны чалавек. 
— Я-ж яе гадаваў, — кажа. — І яна цяпер мая. 
Не згаджаецца багаты: 
— Не аддасі дабром — пойдзем да пана на суд. 
Што рабіць? Пайшлі да пана на суд. 
Багаты падаў пану руку, прывітаўся: вядома, багаты з багатым свае людзі. Пан кажа яму: 
— Садзіся ў мяне. 
Багаты сеў у крэсла, а бедны стаіць у парозе, шапку зняўшы. Пан на яго і не глядзіць. 
— Ну, што добрага скажаш? — пытаецца пан у багатага. 
— Ды вось, пане, якая справа, — пачаў скардзіцца багаты. — Сем гадоў таму назад гэты чалавек забраў маю цялушачку і цяпер не аддае... 
   Выслухаў пан і бедняка. А потым кажа ім: 
— Добра. Суд мой будзе такі. Я загадаю вам тры загадкі: што на свеце сыцей за ўсё, што на свеце саладзей за ўсё, што на свеце шпарчэй за ўсё? Хто адгадае, таму і застанецца карова. А цяпер ідзіце дахаты, падумаўце. Заўтра прыдзеце з адгадкамі. 
    Вярнуўся бедны чалавек дахаты, сеў і плача. 
— Чаго ты, тата, плачаш? — пытаецца дачка. 
— Ды так і так, — адказвае бацька. — Хоча багаты сусед адабраць у нас карову. Пайшлі мы з ім да пана на суд. А той загадаў нам тры загадкі. Хто з нас адгадае, таму і карова застанецца. Дзе-ж мне адгадаць тыя загадкі! 
— А якія, тата, загадкі? — пытаецца дачка. Бацька сказаў. 
— Нічога, тата, ня турбуйся, — кажа дачка. — Кладзіся спаць. Раніца за вечар мудрэйшая, заўтра што-небудзь прыдумаем. 
    А багаты прыйшоў дадому і радуецца. 
— Ну, баба, карова будзе наша! Трэба нам з табою толькі адгадаць тры загадкі: што на свеце сыцей, што саладзей, і што шпарчэй? 
— Вось, дзіва! — усміхнулася жонка. — Тут і адгадваць няма чаго. Сыцей за нашага рабога парсюка нікога на свеце няма. Саладзей за ліпавы мёд ад нашых пчол таксама няма нічога. А шпарчэй за нашага гнядога жарабца ніхто ня зможа бегчы: ён-жа як памчыцца, дык і вецер не дагоніць! 
— Праўда, — згадзіўся мужык, — так я і скажу пану. 
Назаўтра прыходзяць бедны з багатым да пана. 
— Ну, што, адгадалі мае загадкі? — пытаецца пан. 
Багаты выйшаў наперад: 
— Ды тут і адгадваць няма чаго: няма нікога і нічога на свеце сыцей за майго рабога парсюка, саладзей — за ліпавы мёд ад маіх пчол і шпарчэй — за майго гнядога жарабца. 
— А ты, — пытаецца пан бедняка, — адгадаў? 
— Адгадаў, пане: няма нічога сыцей за зямлю, бо яна ўсіх корміць; няма нічога саладзей за сон, бо хоць якое гора, а заснеш дык і забудзешся; і няма нічога шпарчэй за людзкія думкі, бо сам ты яшчэ тут, а думкі ўжо далёка-далёка... 
Правільна адгадаў бядняк! Прышлося пану прысудзіць яму карову. 
— Хто гэта цябе навучыў так адказваць на мае загадкі? — пытаецца пан у бедняка. 
— Мая дачка-сямігодка. 
Здзівіўся пан: ня можа таго быць, каб такая малая беднякова дачка адгадала яго загадкі! І захацелася яму паглядзець на разумную дзяўчынку. Прыехаў ён аднойчы да бедняка, а той якраз з жонкаю ў полі быў. Сустрэла пана беднякова дачка-сямігодка. 
— Дзяўчына, — пытаецца пан, — да чаго мне коней прывязаць? 
Паглядзела дзяўчынка на сані і калёсы, што стаялі на дварэ, і кажа: 
— Можаш да зімы прывязаць, а можаш і да лета. 
Пан і вочы вылупіў: як гэта можна коней прывязаць да зімы або да лета? Смяеццца, відаць, з яго гэтае дзяце? 
— Ну, хоць да саней прывяжы, а хоць да калёс, — растлумачыла дзяўчынка. 
Бачыць пан: беднякова дачка сапраўды надта разумная. Не гонар гэта пану. Дачуюцца людзі, што яна разумнейшая за пана, тады хоць з маёнтку ўцякай. 
Пагаварыў пан з дзяўчынкай і паехаў, а ёй сказаў, каб увечары бацька да яго прыйшоў. 
Прыйшоў увечары бядняк да пана. 
— Нічога, — кажа пан, — разумная твая дачка. Але я ўсё-ж разумнейшы. 
Даў пан бедняку рэшата яек. 
— На, — кажа, — занясі дачцы і скажы, каб яна пасадзіла на іх квактуху і вывела мне да заўтра куранят на снеданьне. А нн зробіць гэтага — загадаю бізуноў даць. 
Прыйшоў бацька дахаты засмучаны. Сеў на лаве і плача. 
— Чаго ты, тата, плачаш? — пытаецца дачка. 
— Ды вось, дачушка, бяда якая: загадаў табе пан новую загадку. 
— Якую? 
Бацька паказаў дачцы рэшата з яйкамі. 
— Сказаў, каб ты на гэтыя яйкі квактуху пасадзіла і вывела куранят да заўтра яму на снеданне. Хіба-ж гэта можна зрабіць? 
Дачка падумала і кажа: 
— Нічога, тата. Заўтра што-небудзь прыдумаем. А пакуль што бяры, мама, гэтыя яйкі, пячы яечню на вячэру. 
Раніцай дачка кажа бацьку: 
— На табе, тата, гаршчок, ідзі да пана. Скажы, каб ён за дзень ляда высек, выкарчаваў і ўзараў, проса пасеяў, зжаў і змалаціў ды ў гэты гаршчок насыпаў куранят карміць. 
Пайшоў бацька да пана, падаў яму гаршчок і сказаў усё, як дачка загадала. 
Пан паскуб вусы, паморшчыўся і кажа: 
— Разумная твая дачка, ды я ўсё-ж разумнейшы! 
Узяў ён тры сцяблінкі лёну, падаў бедняку: 
— Скажы дачцы, каб яна да заўтра гэты лён сцерла, спрала і выткала і пашыла мне з яго кашулю. 
Вярнуўся бацька дахаты засмучаны. Дачка пытаецца: 
— Што сказаў табе пан? 
Падаў бацька ёй тры сцяблінкі лёну і разказаў, што пан загадаў. 
— Нічога, — адказвае дачка, — кладзіся, тата, спаць, заўтра што-небудзь прыдумаем. 
Назаўтра дае дачка бацьку тры кляновыя дубчыкі і кажа: 
— Занясі пану і папрасі — няхай ён іх пасадзіць, за адну ноч вырасціць і зробіць снасць для кроснаў, каб было на чым палатно яму для кашулі выткаць.
Пайшоў бядняк да пана, падаў тры дубчыкі і сказаў, як дачка навучыла. 
Пачырванеў пан і кажа: 
— Разумная твая дачка — нічога не скажаш. Ды я ўсё-ж разумнейшы! Перадай-жа ты ёй, каб яна да мяне ні пехатою прыйшла, ні на кані прыехала, не голая і не адзетая і каб падарунак мне прынесла, а я каб ня мог яго прыняць. Калі зробіць усё гэта, то вазьму яе за дачку — вырасце, пані будзе! А не зробіць — дрэнна ёй будзе... 
   Вярнуўся бацька дахаты яшчэ больш засмучаны. 
— Ну, што табе, тата, пан сказаў? — пытаецца дачка. 
— Ды вось, дачушка, нарабіла ты сваімі адгадкамі бяды і нам і сабе... 
Расказаў ёй бацька, што пан загадаў. 
— Нічога, тата. Як-небудзь абдурыш пана і на гэты раз. Злаві ты мне толькі жывога зайца. 
Пайшоў бацька ў лес, паставіў сіло і злавіў зайца. 
    Дачка закруцілася ў рыбацкую сетку замест сукенкі, села на кіёк і паехала з зайцам да пана. 
   Пан стаіць на ганку і дзівіцца: зноў перахітрыла яго беднякова дачка! Узлаваўся ён і нацкаваў на яе сабак — думаў, тыя разарвуць разумніцу. Дзяўчынка выпусціла з рук зайца — сабакі і памчаліся за ім. 
 Падышла яна да пана. 
— Лаві, — кажа, — свой падарунак: вунь ён у лес пабег. 
Прышлося пану ўзяць разумную дзяўчынку за дачку. 
Паехаў неўзабаве пан за мяжу, а дзяўчынцы сказаў: 
— Глядзі-ж, каб ты тут без мяне не судзіла маіх людзей, бо дрэнна табе будзе. 
    Засталася дзяўчынка адна ў маёнтку. Здарылася ў гэты час такая справа. Пайшлі два дзядзькі на кірмаш. Адзін купіў калёсы, другі — кабылу. Запрэглі кабылу ў калёсы і паехалі дамоў. Па дарозе спыніліся адпачыць. Ляглі і паснулі. А як прачнуліся, бачаць: бегае ля калёс малое жарабятка. Дзядзькі заспрачаліся. Той, чые калёсы былі, кажа: «Жарабя маё, гэта мае калёсы ажарабіліся!» А той, чыя кабыла, сваё даводзіць: «Не, жарабя маё, гэта мая кабыла ажарабілася!» 
   Спрачаліся, спрачаліся ды вырашылі ехаць да пана на суд. 
Прыехалі, а пана няма дома. 
— Рассудзі хоць ты нас, — просяць дзядзькі прыёмную дачку. 
Даведалася дзяўчынка, што ў іх за справа, і кажа: 
— Няхай той з вас, чыя кабыла, выпража яе з калёс, ды вядзе ў руках, а той чые калёсы, кяхай цягне іх на сабе ў другі бок. За кім жарабя пабяжыць, той яго і гаспадар. 
   Дзядзькі так і зрабілі. Жарабя пабегла за кабылаю, на гэтым і спрэчка ў іх скончылася. 
   Вярнуўся пан з-за мяжы і дачуўся, што разумная дзяўчынка без яго суды судзіла. Узлаваўся ён, нарабіў крыку: 
— Што-ж ты не паслухала мяне? Цяпер ты не мая дачка. Бяры сабе з маёнтку, што пажадаеш, ды ідзі дахаты, каб я цябе больш не бачыў! 
— Добра, — кажа дзяўчынка, — але мне хочацца на адход цябе віном пачаставаць. 
— Частуй, — буркнў пан. — толькі хутчэй. 
   Напаіла яго дзяўчынка віном, пан і заснуў бяз памяці. Загадала яна тады слугам запрэгчы каня, палажыла пана ў карэту і павезла дахаты. Дома з бацькам зняла яго з карэты ды перанесла ў сенцы на салому. 
— Вось табе, — кажа, — пасцель замест пярын. Ачухвайся тут. 
     Прачнуўся назаўтра пан, аглядаецца — дзе-ж гэта ён? Убачыў сваю прыёмную дачку, якую прагнаў, і пытаецца: 
— Чаму я тут, у бруднай мужыцкай хаце, ляжу? 
— Ты сам так захацеў, — сьмяецца дзяўчынка. — Ты сказаў мне: «Бяры сабе з маёнтка, што пажадаеш, ды ідзі дахаты». Я і ўзяла цябе. Уставай ды ідзі замест бацькі паншчыну адбываць. Ты мужык дужы, работнік з цябе будзе нядрэнны. 
   Пачуўшы гэта, пан усхапіўся на ногі і так драпануў назад у свой маёнтак, што толькі яго і бачылі. Нават ад коней з карэтаю адрокся. 

свернуть

Вывучаем беларускую мову

Паважаныя бацькi!

Сонейка-сонца (З народнага)

Сонейка-сонца,

Выгляні ў аконца,

Пасвяці нам трошку,

Дам табе гарошку.

 

Ладкі ладком (З народнага)

Ладкі ладком,

Піражкі з мядком,

Кашка з алеем,

Есці не ўмеем.

 

Ладу, ладу, ладкі  (З народнага)

— Ладу, ладу, ладкі,

Дзе былі?

— У бабкі.

— А што елі?

— Кашку.

— А што пілі?

— Бражку.

Бабулька казала,

Як нас частавала:

— Ты прыходзь часцей,

Пачастую смачней:

Дам вам сыраквашкі,

Бярозавай кашкі.

 

Баю-баінку, баю (З народнага)

Баю-баінку, баю.

Не лажыся на краю.

Не лажыся на краёк,

Прыйдзе шэранькі ваўчок.

Прыйдзе шэранькі ваўчок,

Цябе схопіць за бачок.

 

Люлі, люлі, люлі (З народнага)

Люлі, люлі, люлі,

Дзеткі ўсе паснулі,

Не спіць толькі коця,

Ходзіць па балоце.

Адмарозіў лапку,

Пайшоў грэцца ў хатку.

Недзе коцю дзецца,

Лапачцы пагрэцца.

Палез на палаткі —

Спалохаўся бабкі.

Палез ён на вышкі —

Там гулялі мышкі.

Так яны дурэлі —

Хвост кату ад'елі.

Пайшоў каток у лясок,

Знайшоў белы паясок.

А котачка узяла

I дзіцяці аддала.

Пайшоў каток пад масток,

Злавіў рыбку за хвасток.

Ці самому з'есці,

Ці дадому несці?

Думаў, думаў каток,

Укусіў адзін разок

I панёс дадому

Дзіцятку малому.

 

А курачка-рабушэчка(З народнага)

А курачка-рабушэчка!

Пазыч жа мне грабушэчка!

Гута-та, гута-та!

Не пазычу, не прадам!

Прыйдзі ка мне — дарма дам!

Гута-та! Гута-та!

 

Мышка, мышка, дзе была?(З народнага)

— Мышка, мышка, дзе была?

— Была ў пана караля.

— Што рабіла? — Лыжкі мыла.

— А што далі? — Кавал сала.

— Дзе паклала? — Пад лаўкаю.

— Чым накрыла? — Халяўкаю.

— Дзе падзела? — Кошка з'ела.

 

Гого-гого, гусачок (З народнага)

Гого-гого, гусачок,

Зрабі хлопчыку свісток

З беласнежнага крыла

Ды з бліскучага пяра.

I зрабіў ён, і падаў,

I сыночак заіграў.

 

Верабейчык (З народнага)

Верабейчык скача, скача,

Яму холадна, няйначай,

Бо мароз трашчыць,

Бо сняжок блішчыць.

 

Верабейчык (Алег Лойка)

Верабейчык, верабей,

Шэранькая птушка,

Не чырыкай на вярбе,

Не будзі дачушкі.

 

Куры (З народнага)

Ой, куры, куры,

Ня пейце рана

Ды не будзіце

Малога Яна!

 

Гэй, мой конік (Змітрок Бядуля)

Гэй, мой конік, гэй, мой сівы!

Танканогі, даўгагрывы!

Галавою страсяні,

Капытамі зазвіні!

I далёка, мілы мой,

Паімчымся мы з табой!

 

Белабока-сарока (З народнага)

Белабока-сарока

Прыляцела здалёка,

Села ж яна на таку,

У яе хвосцік на баку.

 

Трах-бах-тарабах (З народнага)

Трах-бах-тарабах,

Едзе Юрка на валах,

А волікі тупу-тупу,

Юрка з возу цупу-лупу.

 

Божая кароўка (З народнага)

Божая кароўка,

Што заўтра будзе? —

Дождж ці пагода,

Пень ці калода?

Пагода — ляці,

Дождж — сядзі.

 

 

Вавёрка (Уладзіслава Луцэвіч)

Сядзіць, сядзіць вавёрка

На арэхавым кусце,

Арэшачкі лушча,

Шкарлупкі кідае,

Вочкамі міргае.

 

Грушка (З народнага)

Мы пасадзім грушку

Усе, усе.

Няхай наша грушка

Расце, расце.

Вырасці ты, грушка,

Вось такой вышыні,

Вырасці ты, грушка,

Вось такой шырыні.

Расці, расці, грушка,

Ды ў добры час,

Патанцуй, Марылька,

Паскачы для нас.

 

Люлі-люлі, люляшу (З народнага)

Люлі-люлі, люляшу,

Я дзіцятка калышу

Нітачку звіваю,

Песеньку спяваю

 

Што выведу нітачку-

Камару на світачку,

Застануцца кончыкі

Камару на штончыкі.

 

Ай, люлі-люлі-люлечкі (З народнага)

Ай, люлі-люлі-люлечкі,

Прыляцелі гулечкі,

Сталі яны буркаваць:

-Чым дзіцятка гадаваць?

-Пакарміце малачком,

Саладзенькім піражком.

 

Кую, кую ножку (З народнага)

Кую, кую ножку,

Паеду ў дарожку,

Дарожка крывая,

Кабылка сляпая,

Еду, еду, еду,

Ніяк не даеду.

Прыпрагу сароку,

Паеду далёка,

У новай кашулі

Да майго дзядулі.

Скоранька паеду,

Каб паспець к абеду.

 

Ішла каза (З народнага)

Ішла каза рагатая, бадатая:

 — Каго пападу, таго забаду!

Аленку папала,

Аленку забадала.

Будык-будык-будык!

 

Люлі-люлі, дзеця (З народнага)

Люлі-люлі, дзеця

Ездзіла ў карэце,

Зімою — ў вазочку

На сівым канёчку.

 

Ходзіць певень па капусце (З народнага)

Ходзіць певень па капусце,

Носіць сон у белай хусце.

Усім дзецям прадаваў,

А Ганульцы дарма даў.

 

Люляю - люляю (З народнага)

Люляю-люляю,

Я коціка налаю,

Каб ён да нас не хадзіў,

Цябе, дзетка, не збудзіў.

А ты, каток, пайшоў вон,

А дзетачцы аддай сон.

Ходзіць сон каля вакон,

А дрымота каля плоту.

I пытае сон дрымоту:

— Дзе мы будзем начаваць?

— Дзе хацінка цяпленька,

Дзе хацінка маленька.

 

А ты, коцінька-каток (З народнага)

А ты, коцінька-каток,

У цябе шэранькі хвасток.

Ты прыходзь к нам начаваць,

Будзеш Янку калыхаць,

А я шэраму катку

За работу заплачу —

Дам гарлачык малака

I кавалак пірага.

 

 

Курачка - рабка               Беларуская народная казка

Жыў дзед, жыла бабка. Была ў іх курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. Плача дзед, плача бабка, курачка кудахча, вароты скрыпяць, трэскі ляцяць, сарокі трашчаць, гусі крычаць, сабакі брэшуць.

Ідзе воўк:

— Дзедка, бабка, чаго вы плачаце?

 — Як жа нам не плакаць? Была ў нас курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся.

I воўк завыў.

Ідзе мядзведзь:

— Воўк, чаго выеш?

— Як жа мне не выць? Жыў дзед, жыла бабка. Была ў іх курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. Плача дзед, плача бабка, курачка кудахча, вароты скрыпяць, трэскі ляцяць, сарокі трашчаць, гусі крычаць, сабакі брэшуць. А я брахаць не ўмею, дык і завыў.

Выслухаў мядзведзь казку і адарваў сабе хвост. З таго часу і жыве з куртатым хвастом.

 

 

Бабіны госці               Васіль Вітка

Ладачкі–ладкі!

Дзе былі? — У бабкі.

Што пілі вы? — Малако.

А што елі? — Ко-ко-ко.

Доўга ж вы сядзелі,

Доўга пілі-елі.

А мы не сядзелі —

Цэлы дзень дурэлі.

Мы і заўтра пойдзем

Да бабулі нашай —

Абяцала бабка

Бярозавай кашы.

 

Свята              Сяржук Сокалаў-Воюш

У адной руцэ — сцяжок,

У другой руцэ — ражок.

Ду-ду-ду, ду-ду-ду! —

Гэта я на свята йду.

 

Авечка          Сяржук Сокалаў-Воюш

Мы вядзём паіць на рэчку

Кучаравую авечку.

Пі, авечачка, ваду

I вяртайся ў чараду.

 

Пчолка        Сяржук Сокалаў-Воюш

Пчолка цэлы дзень улетку

З кветкі лётала на кветку

Для таго, каб цэлы год

Нашы дзеці елі мёд.

 

Мышаня Сяржук Сокалаў-Воюш

Раз-два-тры, раз-два-тры,

Мышаня глядзіць з гары,

Хоча сыру, слёзы лье,

Але коцік не дае.

 

Мішка  Сяржук Сокалаў-Воюш

Я свайму малому Мішку

Пачытаю казку-кніжку.

Ён паслухае мяне

I ціхусенька засне.

 

Мыюцца кацяняты              Аўгіння Кавалюк

Лапкай мяккай без вады

Умываюцца каты.

Мыюць вушы і насы

I на спінцы валасы.

Так, як мамы,

Так, як таты,

Мыюцца і кацяняты.

 

Гаршчок                    Сяржук Сокалаў-Воюш

Сказала мама мне на вушка:

– Ніхто не сікае ў пялюшку,

Ніхто не какае ў пялюшку, –

Сказала мама мне на вушка, –

І важны пан і прасцячок

Заўсёды ходзяць на гаршчок. 

 

Гушкі, гушкі, гушкі    (З народнага)

Гушкі, гушкі, гушкі,

Прыляцелі птушкі,

Селі на варотах

У чырвоных ботах.

Боты паскідалі,

Кругом паляталі.

Сталі сакатаці.

Чаго птушкам даці?

Прынясу ім жыта,

Будуць птушкі сыты.

Пасыплю гароху —

Хай ядуць патроху.

Ды насыплю грэчкі —

Хай нясуць яечкі.

 

А ты, каток шэры (З народнага)

А ты, каток  шэры,

У цябе хвосцік белы.

Прыйдзі, каток, начаваць

I дзіцятка калыхаць.

 

Люлі-люлі-люлечкі (З народнага_

Люлі-люлі-люлечкі,

Прыляцелі гулечкі,

Селі яны ў люлечкі.

Сталі яны буркаваць,

Дзіцятачка калыхаць.

 

 

Сарока-варона (З народнага)

Сарока-варона

На прыпечку сядзела,

Кашку варыла,

Дзетак карміла.

Гэтаму дала,

Гэтаму дала,

Гэтаму дала,

Гэтаму дала,

А гэтаму не дала.

Гзты пальчык —

Вялікі гультайчык:

Круп на драў,

Цеста не мясіў,

Вады не насіў.

Лыжка на паліцы,

Кашка ў камяніцы.

Шуг! Шуг! Шуг!

Паляцелі —

На галоўку селі.

 

Я сама (Іван Муравейка)

— Хадзі, будзем апранацца...

— Я сама! Я сама!

— Хадзі, будзем умывацца...

— Я сама! Я сама!

— Дык хадзі хоць прычашу я.

— Я сама! Я сама!

Вось умеліца якая

Наша Танечка малая!

 

Санкі                  Алесь Станкевіч

Я з сястрычкаю Ганусяй

З горкі ехаць не баюся,

Санкі нашыя імчаць –

Не бярыся даганяць.

 

Сані   Авяр'ян Дзеружынскі

— Хто вас гоніць

З горкі, сані?

— Ды ніхто,

Бяжым мы самі.

— А чаго вам

Так спяшацца?

— Трэба ж Яначку

Катацца.

 

Сняжынкі                 Авяр'ян Дзеружынскі

Закружыліся

Сняжынкі

Нізка-нізка

Над зямлёй.

 

Ціха лётаюць

Пушынкі

Незлічонай

Чарадой.

 

Быццам тыя

Матылёчкі,

Весяляцца

Нездарма —

Адамкнула

Ўсе замочкі

Ў небе ім

Сама зіма.

 

Калядкі             Артур Вольскі

Ой, ладачкі-ладкі,

Надышлі Калядкі.

Мы дзеля Калядак

Напяклі аладак.

 

Ой, ладачкі-ладкі –

Пляскаем у ладкі!

Ой, ладачкі-ладкі –

Святкуем Калядкі!

 

Люлі-люлі-люлі (З народнага)

Люлі-люлі-люлі,

Прыляцелі куры,

Селі на варотах

У чырвоных ботах.

Сталі сакатаці —

Што курачкам даці?

Ці ячменьку жменьку?

Ці гарошку трошку?

Ці жыта карыта?

Ці бобу каробу?

Трэба даць ім грэчкі,

Каб неслі яечкі.

 

 

Коця і Каця                   Васіль Вітка

Плача коця на кухні,

Ад слёз вочкі папухлі.

— Што з табою, мой каток,

Забалеў мо жываток?

— Мяў! — сказаў варкоцік,-

Не баліць жывоцік.

У мяне душа баліць —

Як цяпер на свеце жыць.

Як мне жыць у хаце,

Калі хлусіць Каця:

Смятану злізала —

На мяне сказала.

 

Кукарэку, певунок (З народнага)

Кукарэку, певунок,

Залаценечкі чубок,

Пад паветачку пайшоў,

Курку-рабку там знайшоў.

Пачаў курку пытаць,

Ці ўмее чытаць.

— Не чытаю, не пішу,

Толькі яйкі нясу.

Штодзень дзецям нашу

Аж па цэламу кашу.

 

* * *

Дзед Мароз, дзед Мароз

Дзецям елачку прынёс.

А на елачцы зялёнай

Цацак, лялек карагоды!

Ярка свецяцца агні!

Вось як хораша — Зірні!

 

* * *

Кукарэку, певунок!

Пашый хлопцу кажушок,

Пашый штонікі з шаўкоў,

З залаценькіх паяскоў.

I пашыў ён, і надзеў,

I ў люстэрка паглядзеў.

 

Жук (З народнага)

Цераз плот, цераз плот

Жук ляціць у гарод

I гудзе, як самалёт.

 

Мядзведзь             Алесь Якімовіч

Звер вядомы ён усім —

I старым, і дзецям:

Футра цёплае на ім,

А завуць мядзведзем.

 

Ліска                    Алесь Якімовіч

Навастрыла вушы ліска,

Пачала ўглядацца:

Ці няма спажывы блізка —

Птушкі або зайца?

 

Коні і поні           Анатоль Камінчук

— Добры дзень! — сказалі коні.

— Добры дзень! — сказалі поні.

— Дзе былі? — спыталі коні.

— У садку,— сказалі поні.—

Мы не проста там гулялі,

Мы малых дзяцей каталі.

 

Коцік прачынаецца         Андрэй Мясткіўскі

Коцік прачынаецца —

Лапкамі ўмываецца.

Кветка прачынаецца —

Росамі ўмываецца.

Ну, а мы з сястрычкаю

Мыемся вадзічкаю.

 

У зайчыка лапкі          Андрэй Мясткіўскі

У зайчыка лапкі,

А ў мяне ножкі.

Зайчык сабе — скок-скок,

А я сабе — туп-туп.

Зайчык бег да лесу,

Я ішла дадому.

Зайчык сабе — скок-скок,

А я сабе — туп-туп!

 

Не хадзі, коцік (З народнага)

Не хадзі, коцік,

Па лаўцы,

Будзем біці

Па лапцы!

Не хадзі, коцік,

Па скрыні,

Будзем біці

Па спіне!

Не хадзі, коцік,

Па масту,

Будзем біці

Па хвасту!

Не хадзі, коцік,

Па печы,

Будзем біці

У плечы!

Не хадзі, коцік,

Па хаце,

Не будзі, коцік,

Дзіцяці!

Няхай кату

Усё ліха,

Наш сыночак

Спіць ціха!

 

Коцік-варкоцік    Ніна Галіноўская

Коцік-варкоцік

Лёг на жывоцік,

Лапкі пад вушка —

Не трэба падушка.

 

Валёнкі Ганна Іванова

Коця коўзацца хадзіў,

Сабе лапкі застудзіў.

Прыбег да Алёнкі: —

Пазыч мне валёнкі!

Я зімою панашу,

А вясною прынясу.

 

Божая кароўка    Іван Юкляеўскі

Божая кароўка,

Чорная галоўка,

Чырвоныя крылцы,

Крапінкі на шыйцы.

 

Птушачка             Уладзіслава Луцэвіч

Ах ты, мая птушачка,

Ах ты, шчабятушачка!

Хораша ты пела,

Куды ж паляцела?

 

Коцік Петрык і Мышка

Казка

Аднаго разу коцік Петрык захацеў Мышку злавіць. Ен быў яшчэ маленькі, але чуў ад дарослых катоў, што яны заўсёды ловяць мышэй. I Петрыку вельмі ж захацелася стаць хутчэй дарослым.

Пайшоў ён у гумно. Хадзіў сюды-туды — нікога няма. Раптам у кутку нешта зашамацела. Петрык скокнуў туды і ўбачыў маленькае зверанятка.

— Ты хто? — спытаў Петрык.

— Мышка.

— Вось ты мне і патрэбная.

— Навошта?

— Я не ведаю, навошта, але ведаю, што катам трэба лавіць мышэй.

Мышка пасмялела і кажа:

— Каты ловяць мышэй, каб гуляць з імі ў ката

і мышку. Хочаш, навучу цябе?

— Хачу! — сказаў коцік.

— Тады стань у куток, заплюшчы вочы і лічы да трох, а потым лаві мяне.

Спадабалася гульня Петрыку. Ен стаў у куток, заплюшчыў вочы, а калі далічыў да трох, Мышкі было ўжо не дагнаць...

 

Вушкі       Нэлі Тулупава

— Вушкі, вушкі,

Што вы чулі?

— Чулі песеньку Ганулі:

«Гулі-гулі,

Гулі-гулі».

— Вушкі, вушкі,

Што вы чулі?

— Нам нічога не чуваць,

Прыйшлі козы начаваць,

Танцаваць ды прыпяваць:

«Не хоча Гануля

Вушкі свае мыць,

Будзем з казлянятамі

Тут, у вушках, жыць».

 

Калыханка                 Ніна Галіноўская

Закрываюць кветкі вочы,

Толькі Мішка спаць не хоча.

Ен забраўся пад канапу

I ляжыць, узняўшы лапы.

Сам устаць ніяк не можа.

Я паклала Мішку ў ложак.

Спі, мой Мішка, баю-бай,

На мяне не пазірай.

Куры, гусі ўжо заснулі.

Кліча спаць мяне матуля.

Спі, мой любы, люлі, люлі.

 

Дожджык              Васіль Вітка

Ідзі, ідзі, дожджыку,

Звару табе боршчыку,

Пастаўлю пад лаўкаю,

Накрыю лапаткаю.

Пастаўлю пад сенцамі,

Накрыю паленцамі.

Пастаўлю пад елкаю,

Накрыю талеркаю.

Талерка не здымецца,

Дожджык не сунімецца.

 

У куце сядзіць мядзведзь (З народнага)

У куце сядзіць мядзведзь,

Хустку вышывае,

А лісічка-невялічка

Хатку прыбірае.

А каток пячэ аладкі,

Масла падлівае.

Мышанятка жвава, гладка

Катку памагае.

 

Аладкі          Вольга Іпатава

Я аладачкі з пяску

Сёння цэлы дзень пяку,

Але мой рахманы кот

Не бярэ аладкі ў рот.

— Коцік, коцік, не ўцякай!

Чаго хочаш?

  • Ма-ла-ка!

 

Апсік, апсік, каточак     (З народнага)

Апсік, апсік, каточак,

Не хадзі ты ў садочак,

I не тапчы кветачак,

I не будзі дзетачак.

Няхай кветачкі цвітуць,

Няхай дзетачкі заснуць.

Люлі, люлі, дзеткі, спаць,

А я буду калыхаць.

 

 

Мая лялька                Еўдакія Лось

Ляльцы хочацца катлеткі —

Я катлетку ёй даю.

I зімою, і улетку

Чаем я яе паю.

Чышчу ляльцы чаравікі,

Мыю белы фартушок,

Бант завязваю вялікі,

Што як жоўты матылёк.

Я вучу яе смяяцца,

Маляваць і размаўляць,

З мамай раніцай вітацца,

З кошкай Муркай сябраваць.

 

Чаравікі       Сяржук Сокалаў-Воюш

Я ўжо зусім вялікі

І, узяўшы чаравікі,

Пачынаю меркаваць,

Як іх трэба абуваць.

 

Чаравікі – сябрукі,

Толькі часам здарыцца:

Адвярнуць насы ў бакі

Так, нібыта сварацца.

 

Мы іх месцамі мяняем:

Нос да носу туліцца!

Так і трэба! Абуваем

Ды ідзём на вуліцу!

 

Доктар               Леанід Шырын

Мама ляльку

Падлячыла,

Ніткай ножку ёй

Прышыла.

Маме я

Дапамагла:

Медсястрой пры ёй была.

 

Сядзіць мядзведзь на калодзе    (З народнага)

Сядзіць мядзведзь на калодзе,

Каптур вышывае,

А сыны-медзведзяняткі

Шоўкам падшываюць.

Стары заяц-работнічак

На скрыпачцы грае,

А лісіца, а хітрыца

З куста выглядае.

А сарокі-белабокі

Пусціліся ў скокі,

А вароны, стары жоны,

Пайшлі жыта жаці.

А зязюля, а зязюлька

Жыта малаціла,

А карова, а карова

Жыта вынасіла.

Казёл меле, казёл меле,

Каза падсыпае,

А малыя казляняты

У мяшок збіраюць.

Муха месіць, муха месіць,

Камар ваду носіць,

А малыя камарочкі

У іх цеста просяць.

 

Дзіцячы сад                 Канстанцыя Буйло

Нас усіх у сад дзіцячы

Водзяць мамы.

Мы не плачам.

Я дык нават вельмі рад,

Што іду ў дзіцячы сад.

 

Бычок  (З народнага)

Ой, бычок мой, бысенька,

Залатая лысінка,

Бадучыя рогі,

Тупучыя ногі.

Ты паціхеньку хадзі

I дзіцятка не будзі.

 

Пчолы           Тадзіяна Кляшторная

Сінія званочкі

Пчолы разбудзілі,

Сонечнымі промнямі

Тварыкі памылі.

На траве і кветках

Росы дагараюць,

Лётаюць тут пчолкі

I нектар збіраюць.

 

Пчала      Артур Вольскі

Рана-раненька пчала Пакідала вулей, Заспявала-загула, Каб усе пачулі:

— Жу-жу-жу,

Жу-жу-жу,

Я без справы не сяджу,

Жу-у!

Палячу я на лужок, Потым — на палетак. I збяру духмяны сок Самых лепшых кветак.

Жу-жу-жу,

Жу-жу-жу,

Я над кветкамі кружу,

Жу-у!..

 

Конік           Мікола Чарняўскі

Мне прывезлі коніка,

Коніка-куплёніка,

З цёмнай грывай стрыгунка,

З цёмнай грывай скакунка.

Мяне конік панясе

Па мураўцы, па расе.

Капыткамі загрукоча,

Ручаінку пераскоча,

Паімчыць, нібы віхор,

За лужок, за сіні бор.

 

Вавёрка     Ларыса Геніюш

У лісічкі свая норка,

І ў вавёркі ёсць каморка.

Як у добрай гаспадыні,

У вавёркі поўна ў скрыні:

Жалуды, арэхі, шышкі –

Намалюйце іх для кніжкі.

 

Верабей     Ларыса Геніюш

Верабейка:

-- Ціў-ціў-ціў! –

Муху дзюбаю злавіў.

А таму, што быў ён добры,

То з сябрамі падзяліў.

 

Елі муху ўсе са смакам.

Шчабяталі:

-- Дзякуй!

-- Дзякуй!

 

Сняданне, абед і вячэра            Сяржук Сокалаў-Воюш

Калі сонца ўстане –

Нам даюць сняданне.

Прабяжыць паўнеба –

Нам абедаць трэба.

Пойдзе сонца спаці,

Нам – вячэра ў хаце.

 

З братам трэба сябраваць Сяржук Сокалаў-Воюш

Вучыць мама, вучыць тата:

– Нельга брату крыўдзіць брата,

З братам трэба сябраваць,

Брата трэба шанаваць.

 

Мышка                Алесь Бадак

Уцякала мышка

Ад коціка,

Пагубляла мышка

Боцікі.

Ой, памерзлі ў бедненькай

Ножкі,

Хворая ляжыць яна

Ў ложку.

Дактары прыходзяць к ёй

Часта.

Горкія даюць ёй

Лякарствы.

Гладзіць мама

Мышку-малышку:

- Можа, пачытаць табе

Кніжку?

Не сумуй, мая ты

Малютка.

Станеш ты здароваю

Хутка.

Новыя куплю табе

Боцікі.

Толькі ж сцеражыся ты

Коціка!.

 

Паўцякалі цацкі          Тадзіяна Кляшторная

Зноў без адпачынку

Завіхаўся Федзя:

Паламаў машынку,

Разарваў мядзведзя,

Паадкручваў вушы

Шэранькаму зайку,

Перамазаў тушшу

Штонікі і майку.

З гэтае прычыны

Цацкі паўцякалі:

Заяц да Яніны,

А мядзведзь да Валі.

свернуть

Cлавутасці Беларусі

Познай Беларусь!     Беларусь - туристическая!!!
Здесь Вы найдете все основные достопримечательности Беларуси нанесенные на карту... Мирский замок, Дворцы Гродно и Несвижа, Святая София в Полоцке...

    Перейти   http://www.belarus.nemiga.info/globus.htm    

свернуть

Прыказкі і прымаўкі

Прыказкі і прымаўкі пра Радзіму

Родная зямелька – як зморанаму пасцелька.

На чужыне і камар загіне.

Чым за морам віно піць, лепш з Нёмана вадзіцу.

Далёкая старана без ветру сушыць.

У сваім краі, як у раі.

 

 Прыказкі і прымаўкі пра прыроду

1. Хмары не будзе – гром не ўдарыць.

2. Не ўсякая хмара дажджу дае.

3. Адкуль хмары, адтуль дождж.

4. Ластаўкі нізка лятаюць – дождж будзе.

5. Куры церабяцца і купаюцца – дождж будзе.

6. Будзе дождж – будуць і грыбы.

7. Як кот на пячы – холадна на двары.

8. Беражы нос у вялікі мароз.

9. Вада камень прабівае.

10. Якая зямля – такі і хлеб.

11. Колас добра не спее, калі сонца не грэе.

 

Прыказкі пра жывёльны і раслінны свет

1. Ваўка зубы кормяць.

2. Воўка б’юць, а ён у лес бяжыць.

3. Воўк казе не таварыш.

4. Каза плача, а воўк скача.

5. Ліса і ў сне курэй бачыць.

6. Рыба вады не баіцца.

7. Якая птушка, такі і галасок.

8. Варона колькі не мыецца, усё роўна чорная, а гусь акунулася – і ўжо

9. Лес і вада – родныя брат і сястра.

10. Высокае дрэва здалёку відаць.

11. Дзе мухаморы, там і баравікі.

12. Дзе ягаднік, там і ягада.

белая.

Прыказкі пра поры года.

1. Жураўлі ляцяць высока – зіма яшчэ далёка.

2. Жураўлі ляцяць нізка – зіма ўжо блізка.

3. Зімовы дзянёк, што камароў насок.

4. Якая зіма, такое і лета.

5. Зіма снежная – лета дажджлівае.

6. Бусел прыляцеў – вясна будзе.

7. Вясенні дзень год корміць.

8. Вясна красна цвятамі, а восень пладамі.

9. Калі май халодны, дык год хлебародны.

10. Хто халадку шукае, той узімку галадае.

Прыказкі пра сельскую гаспадарку.

1. На чорным полі бела пшаніца родзіць.

2. Дзе пасееш густа, там не будзе пуста.

3. Ліха не знаць – на сваім полі араць.

4. Гультая зямля не любіць.

5. Дзе гультай ходзіць, там зямля не родзіць.

6. Трэба рана ўставаці, калі хлеба дажыдаці.

7. Выходзь на поле з расою, дык будзеш з ядою.

8. У каго чорна глыба, у таго і хлеба скіба.

 

 Прыказкі пра працу.

1. Шчырая праца – мазалёвая.

2. Хто любіць трудзіцца, таму без працы не сядзіцца.

3. Работа і корміць, і поіць.

4. Вось на свеце як бывае: хто працуе, той і мае.

5. Без працы не есці пірагоў.

6. Хочаш есці калачы, так не сядзі на пячы.

7. Хто працуе, таму і шанцуе.

8. Хто працуе, той і святкуе.

9. Добра рабі, добра і будзе.

Прыказкі пра дзяцей.

1. Кожнаму сваё дзіця міла.

2. Дзіцятка хоць і крыва, ды бацьку з маткаю міла.

3. Савіныя дзеці самыя харашэйшыя.

4. У сваёй маткі ўсе добрыя дзеткі.

5. Усякая матка хваліць сваё дзіцятка.

6. І ваўчыха сваіх дзяцей любіць.

7. І сава сваіх дзяцей хваліць.

 

Прыказкі пра дабрыню, злосць і зайздрасць.

1. Сам добры – людзі добрыя.

2. У добрага чалавека заўсёды многа добрых людзей.

3. Шчыраму сэрцу і чужая болька колка.

4. Добры чалавек і жывёлу шкадуе.

5. Злосці поўныя косці.

6. Верабей і той зло мае.

7. Сабака ад злосці свой хвост кусае.

8. Злы чалавек злее ваўка.

9. На ліхога чалавека і сабака брэша.

10. Чужыя лемяшы харашы.

 

 Прыказкі пра ляноту, гультайства.

1. Працаваць не любіш – чалавекам не будзеш.

2. Праца чалавека корміць, а лянота порціць.

3. Да работы не пускаюць ляноты.

4. Лень жуе чалавека, як іржа жалеза.

5. Пачнеш ляніцца – будзеш з торбай валачыцца.

6. Ад ляноты чакай бядоты.

7. Гультаю ўсё цяжка.

8. Лянівай кабыле і хвост мяшае.

9. На работу – цяляты, а на яду – коні.

10. Верабей не сее, не жне, а зярняткі клюе.

 

Прыказкі пра праўду і няпраўду.

1. На праўдзе свет стаіць.

2. За праўду стой гарой.

3. Чыя праўда, таго і сіла.

4. Праўды не скрыеш.

свернуть

Ці ведаеце вы?

Знаете ли вы, что...

Библия Франциска Скорины

Самые яркие страницы белорусской истории, уникальная природа, самобытная культура и личности, изменившие мир…

 

Национальный парк "Припятский" – единственное место на планете, где существуют первобытные пойменные дубравы

 

В национальном парке практически в первозданном состоянии сохранились уникальные пойменные ландшафты Белорусского Полесья – с дюнами, котловинами и ложбинами, где среди дубрав и ясенников расположено более 30 озер. На Полесье также сохранились самые большие естественные болота в Европе. Наиболее крупные из них – Званец (150 кв. км) и Дикое (80 кв. км).

 

Беловежская пуща – самый крупный древний лес Европы

 

Сведения о пуще встречается еще у античного историка Геродота (5 в. до н.э.) и в Ипатьевской летописи (983 г.). В конце XIV в. великий князь Великого княжества Литовского Ягайло объявил пущу заповедной и установил запрет на охоту. Древний лес охраняется уже 600 лет. В Беловежской пуще насчитывается около 2 тысяч деревьев-великанов. Некоторые из них появились еще до открытия Колумбом Америки! Беловежская пуща включена в список всемирного наследия ЮНЕСКО.

 

Несвиж принадлежал одному из богатейших в Европе роду Радзивиллов

 

Многим в своем неповторимом облике Несвиж обязан творениям итальянского архитектора Яна Джаванни Марии Бернардони. По его проектам в XVI веке возведены замок и фарный костел Божьего тела – первое на территории Речи Посполитой сооружение в стиле барокко. В храме находится один из крупнейших в Европе некрополь княжеского рода, насчитывающий 102 саркофага членов семьи Радзивиллов. Несвижский замок включен в список всемирного наследия ЮНЕСКО.

 

В Беларуси обитает крупнейшая в мире популяция зубров

 

Эти животные самые тяжёлые и крупные наземные млекопитающие на европейском континенте, последние европейские представители диких быков. Микола Гусовский написал свою знаменитую "Песню про зубра" по заказу Папы Римского Льва X, который хотел услышать правдивое поэтическое слово про охоту на зубров. Наибольшее количество зубров обитает в Беловежской пуще.

 

Один из трех восточнославянских софийских соборов находится в Беларуси

 

Этот монументальный памятник архитектуры построен в Полоцке между 1044–1066 годами при князе Всеславе Брячиславиче, прозванном Чародеем, как символ равенства с самыми влиятельными древнерусскими городами – Киевом и Новгородом, где также были возведены соборы в честь святой Софии.

 

Белорусы одними из первых в Европе, еще в 1517 году, имели свою печатную Библию

 

Белорусский первопечатник Франциск Скорина свою издательскую деятельность начал в Праге, где напечатал 23 иллюстрированные книги Библии в переводе на старобелорусский язык. В начале 1520-х годов переехал в Вильно и основал типографию. В ней напечатаны "Малая подорожная книжица" и "Апостол". Ренессансные издания Скорины выделяются высоким качеством печати, своеобразными иллюстрациями и гравюрами, шрифтом и другими компонентами издательской эстетики и мастерства.

 

Пятнадцать Нобелевских лауреатов имеют белорусские корни

 

Эта самая престижная международная премия существует уже более 100 лет и за это время была вручена представителям самых разных стран. Имена многих нобелевских лауреатов с белорусскими корнями известны сейчас всему миру. Это, в частности, лауреаты Нобелевской премии по экономике, химии и физике – Жорес Алфёров, Саймон Кузнец, Аарон Клуг; лауреаты Нобелевской премии мира – Ицхак Рабин, Менахем Бегин и Шимон Перес.

 

Уроженец Беларуси Тадеуш Костюшко – национальный герой Беларуси, Польши и США

 

Тадеуш Костюшко за свою блистательную карьеру был соратником отца-основателя США Вашингтона и национального героя Франции Лафайета, получал предложения о сотрудничестве от французского императора Наполеона I и русского царя Александра I, но отказал им. Костюшко стал активным участником многих значимых исторических событий: в 1776–83 годах добровольно участвовал в войне за независимость США; в 1794 году возглавил национально-освободительное восстание в Речи Посполитой.

 

Партизанское движение в Беларуси в годы Второй мировой войны было самым мощным в Европе

 

Уже в 1943 году партизаны контролировали около 60% территории республики. На территории Беларуси в годы Второй мировой войны действовал самый крупный в Европе еврейский партизанский отряд, организованный братьями Бельскими. О реальных событиях, связанных с деятельностью отряда, рассказывает фильм американского режиссера Эдварда Цвика по сценарию Клея Формана "Сопротивление", премьера которого прошла в январе 2009 года.

 

Реликвию белорусов – слуцкие пояса – ткали только мужчины

 

И носили пояса только мужчины, и повязывать их владельцам помогали только мужчины. Ходило поверье, что если женская рука коснется драгоценных нитей, ткань потускнеет и пояс можно будет сразу выбросить. Знаменитые пояса выпускала не только слуцкая мануфактура. Во Франции в Лионе пояса делали "по типу слуцких" и даже ставили "слуцкую" метку.

свернуть

Беларускія стравы

Беларускія стравы

Знаёмцеся! Беларускія стравы.

Дранікі

                          

Напэўна, гэта самая папулярная беларуская ежа. І сапраўды, блінцы з цёртай бульбы настолькі пышныя на смак, што наўрад ці ёсць чалавек, які іх не любіць. Як правіла, беларусы ядуць дранікі са смятанай або запякаюць у збанках з падлівай і мясам.

 

Кулеш

   Мы дабраліся і да беларускага дэсерту. Гэта салодкая страва з свежых ягад, якая рыхтуецца вельмі проста: свежыя ягады (чарніцу, брусніцы, каліну, рабіну, маліну) ставяць на агонь, калі ягады разварацца, дадаюць пшанічную муку, разведзеную ў невялікай колькасці вады, а таксама дадаюць мёд або цукар. Змешваюць і вараць на слабым агні, пакуль страва не набудзе кансістэнцыю кісялю. Падаваць лепш за ўсё з блінамі, белым хлебам і малаком.

 

Наліснікі

                       Гэта прэтэндэнт на нацыянальны беларускі фаст-фуд. Палескія наліснікі - блінцы, начыненыя тварагом або сырам, загорнутыя ў трубачку або складзеныя ў чатыры разы.

  Інгрыдыенты: мука, ​​малако, сметанковае масла, тварог, сыр.

Працэс падрыхтоўкі: муку змяшаць са свежым малаком  да рэдкага цеста. На патэльні сасмажыць тонкія бліны. Начыніць бліны тварагом або сырам, загарнуць у трубачку або скласці ў чатыры разы. Зверху блін нашмараваць сметанковым алеем і абсмажыць на патэльні. Абсмаленыя бліны скласці ў гаршчок, дадаць масла ці смятану і тушыць у духавой пячы.

Сбіцень

     Сбіцень - халодны напой. Ён вельмі карысны, добра здавальняе смагу і ён, вядома, вельмі смачны. Пры гэтым трэба адзначыць, што рэцэптаў сбіценя надзвычай шмат. Зараз ён выклікае асацыяцыі з ахаладжальнымі напоямі, але традыцыйны збіцень ужываўся вельмі гарачым. Вось класічны рэцэпт.

                                 Інгрэдыенты: вада, мёд, мушкатовы арэх, гваздзік, лаўровы ліст.

Працэс падрыхтоўкі: закіпяціць ваду, змешаную з мёдам (можна з цукрам або патакай), кінуць туды лаўровы ліст, гваздзіку, цёрты мушкатовы арэх, іншыя прыправы па гусце. Варта ўжываць гарачым.

Клёцкі бульбяныя беларускія

Бярэм: бульба - 8-10 шт. сярэдняга памеру, яйка, цыбуліна - 1 буйная, мука - 3-4 ст.л., соль, марля.  Робім: бульбу, як у выпадку з дранікамі і бабкай, шаруем  самай дробнай таркай. На гэтай жа тарцы шаруем цыбуліну. Змяшаць лук з бульбай і адціснуць праз марлю. Адціскаем сок бульбяны ў міску абавязкова, ён нам яшчэ спатрэбіцца. У яе разбіваем яйка, дадаем соль. З міскі з бульбяным сокам зліваем сок і выяўляем на дне тонкі пласт бледна-ружовай застылай масы. Гэта крухмал. Яго мы вяртаем да бульбы. Дадаем муку. Нам трэба атрымаць мяккае цеста, каб скруціць з яго шарыкі. Перад фарміраваннем клёцак пастаўце на агонь вялікую рондаль, напалову запоўненую вадой. Шарыкі лёгка скочваюцца ў далонях. Атрыманыя шарыкі ўкладваем на прысыпаны мукой паднос. Калі вада закіпіць, солім яе. Акуратна па адной апускаем клёцкі ў ваду і варым да гатоўнасці. Падаваць клёцкі гарачымі са смятанай.

Смачна есці!

свернуть
поделиться в: